ఆలయ విశేషాలు : 

ఛాయ సోమేశ్వర ఆలయం నల్లగొండ పట్టణానికి నాలుగు కీలోమీటర్ల దూరంలో వున్న పానగల్లు అనే గ్రామంలో వుంది. క్రీ.శ. 12వ శతాబ్దంలో కుందూరు చోళులు దీనిని నిర్మించినట్టు ప్రస్తుతమున్న మ్యూజియం విభాగాలు తెలుపుతున్నాయి. 

వాస్తుశాస్త్రాలలో జరిగే అద్భుతాలలో ఈ ఆలయాన్ని కూడా ఒకటిగా పేర్కోవచ్చు. ప్రపంచంలో ఎక్కడాలేని విధంగా ఇక్కడ కొన్ని విచిత్రాలు వున్నాయి. అవి ఎందుకలా అవుతున్నాయో ఇంతవరకు ఎవ్వరూ కనిపెట్టలేకపోతున్నారు. ఈ దేవాలయంలో రెండు ప్రత్యేకమైన విశేషాలు వున్నాయి. 

అందులో మొదటిది... ఈ సోమేశ్వర ఆలయంలోని గర్భగుడిలో ఒక నీడ, ఎప్పటికీ కదలకుండా ఒకే స్థానంలో వుంటుంది. గర్భగుడి ముఖద్వారం ముందు రెండు స్థంభాలు వున్నప్పటికీ.. ఒకే నీడ పడుతుంది. సూర్యుని గమనంలో మార్పు వచ్చినప్పటికీ.. ఆ నీడ మాత్రం కదలకుండా ఒకే స్థానంలోనే వుండిపోతుంది. ఆ వెలుతురు ఎందుకలా వుంటుందో, దానివెనకున్న రహస్యమేంటో ఇంతవరకు అంతుచిక్కని విషయంగా మారిపోయింది. 

రెండవది.. ఈ ఆలయానికి దగ్గరలోనే వున్న చెరువులో నీరు ఎక్కువగా వుంటే.. గర్భగుడిలో కూడా ఆ నీరు ఉబికి బయటకు వస్తాయి. ఒకవేళ ఆ చెరువు ఇంకిపోతే.. గర్భగుడిలో వున్న నీరు కూడా ఎండిపోతుంది. అందుకే ఈ ఆలయాన్ని వాస్తుశాస్త్ర అద్భుతంగా పేర్కొంటారు. 

ఆలయ నిర్మాణం :

సోమేశ్వర ఆలయానికి పడమరవైపుగా వున్న గర్భగుడిలో శివలింగం మీదుగా స్తంభాకారంలో సూర్యునితో సంబంధం లేకుండా సాయంత్రం వరకు అలాగే ఒకే స్థానంలో వుండడం ఆలయం అద్భుతం. అసలు ఆ నీడ ఏ వస్తువు నుంచి ఏర్పడుతుందోనన్నది విశేషం. ఆలయానికి మధ్యభాగంలో ఒక చతురస్రాకారంలో వుండి దానికి మూడువైపులా మూడు గర్భగుడులు కలిగి వుంటాయి. 

ఆలయానికి రాళ్లతో కూడిన పునాదిని నిర్మించడం వల్ల.. భవిష్యత్తులో భూకంపాల ప్రభావాలు వచ్చినప్పటికీ ఆలయం కూలిపోకుండా, ఆ నీడ చెదిరిపోకుండా వుండేవిధంగా జాగ్రత్తలు తీసుకున్నారు. పూర్వం అన్ని కార్యాలు దేవాలయాలలోని జరిగేవి కాబట్టి.. రాజులు కూడా వాటిని ఎంతో ప్రాధాన్యత ఇచ్చి నిర్మించుకునేవారు.