ఆర్యులకెల్ల మ్రొక్కివిన తాంగుఁడనై రఘనాథభట్టరా రార్యుల కంజలెత్తి కవి సత్తములన్ వినుతించి కార్యసౌ కర్యమెలర్పనొక్క శత కంబొనఁగూర్చి రచింతునేఁడు తా త్పర్యమునన్ గ్రహింపుమిది దాశరథీ కరుణాపయోనిధి ! టీకా : ఆర్యులకు +ఎల్లన్ మ్రొక్కి...
అధరము కదిలియుఁ గదలక మధురములగు భాషలుడిగి మౌనవ్రతుఁడౌ నధికార రోగపూరిత బధిరాంధక శవముఁ జూడఁ బాపము సుమతీ! టీకా : అధరము = క్రింది పెదవి, కదలియున్ కదలక = కదలినట్లు అడుగుపడనీయక ; మధుమములగు = ఇంపైక ; భాషలు...
ఆపదైన వేళ నరసి బంధుల జూడు భయమువేళ జూడు బంటుతనము పేదవేళ జూడు పెండ్లాము గుణమును విశ్వదాభిరామ వినురవేమ తాత్పర్యము : ఆపద సమయాల్లో చిక్కుకున్నపుడు సహాయపడేవాడే నిజమైన బంధువు. అలాగే భయం కలిగినప్పుడు ధైర్యం చెప్పేవాడే మిత్రుడు. కటిక పేదరికంలో...
ఇనుము విరిగెనేని యినుమారు ముమ్మారు కాచి యతుకనేర్చు గమ్మరీడు మనసు విరిగినేని మరియంట నేర్చునా? విశ్వదాభిరామ వినురవేమ తాత్పర్యము : విరిగిన ఇనుమును రెండు లేదా మూడుసార్లవరకు అతికించవచ్చు. కానీ మనిషి మనసు ఒకసారి విరిగితే (ఏదైనా చెడువార్త వల్లగానీ, విషయం...
అడియాస కొలువుఁ గొలువకు గుడిమణియము సేయఁబోకు, కుజనుల తోడన్ విడువక కూరిమి సేయకు మడవినిఁ దోడరయ కొంటి నరుగకు సుమతీ! టీకా : సుమతీ! అడియాసన్ = ముందేదో గొప్ప లాభమున్నదను ఆశతో ; కొలువున్ = రాజును ; కొలువకు...
శ్రీద సనందనాది ముని సేవిత పాద దిగంతకీర్తిసం పాద సమస్తభూత పరి పాల వినోద విషాద వల్లికా చ్ఛేద ధరాధినాథకుల సింధుసుధామయపాద నృత్తగీ తాది వినోద భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ! శ్రీద...
అతి గుణహీన లోభికిఁ బదార్థము గల్గిన లేక యుండినన్ మితమునఁగాని కల్మిగల మీఁదట నైన భుజింపఁడింపుగా సతమని నమ్ము దేహమును సంపద, నేఱులు నిండి పాఱినన్ గతుకఁగజూచుఁ గుక్క తన కట్టడ మీఱక యెందు భాస్కరా ! టీకా : అతిగుణహీన...
అనువుగాని చోట నధికుల మనరాదు కొంచమయిన నదియు గొదువరాదు కొండ యద్దమందు గొంచమై యుండదా విశ్వదాభిరామ వినురవేమ తాత్పర్యము : కొండ అద్దంలో చిన్నదిగా కనిపించినంతమాత్రాన అది చిన్నదయిపోదు. అలాగే అనువుగాని (తగని, అనవసరమైన) చోట గొప్పవారని చెప్పుకోకూడదు. అలా చేయడం...